Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD)
ฐานะและความสำคัญของเมืองตรัง พ.ศ. 2352-2440
Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)
Trang during 1809-1897 : its status and importance
Year (A.D.)
1983
Document Type
Thesis
First Advisor
ปิยนาถ บุนนาค
Second Advisor
ณรงค์ พ่วงพิศ
Faculty/College
Graduate School (บัณฑิตวิทยาลัย)
Degree Name
อักษรศาสตรมหาบัณฑิต
Degree Level
ปริญญาโท
Degree Discipline
ประวัติศาสตร์
DOI
10.58837/CHULA.THE.1983.574
Abstract
วิทยานิพนธ์เรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อจะศึกษาถึงฐานะทางการเมือง การปกครอง การเศรษฐกิจของเมืองตรัง ที่มีความสำคัญขึ้นเป็นระยะ ๆ แล้วแต่ปัจจัยที่มาเกื้อหนุนในแต่ละครั้ง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2352- พ.ศ. 2440 ซึ่งตรงกับรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ถึงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ปัจจัยที่ส่งเสริมฐานะ และความสำคัญของเมืองตรังมีทั้งปัจจัยภายใน และภายนอกประเทศ ปัจจัยภายในคือ สภาพทางภูมิศาสตร์ของเมืองตรัง ผลจากการที่หัวเมืองไทรบุรีต้องการหลุดพ้นจากการปกครองของไทย ผลจากการก่อความไม่สงบของชาวจีน ผลของการสักเลข (การที่ไพร่ และทาสต้องถูกสักหมายหมู่เพื่อบอกสังกัด โดยทั่วไปจะถูกสักบริเวณข้อมือด้วยวิธีการเอาเหล็กแหลมแทงลงระยะหมึกที่เขียนไว้) ปัญหาโจรผู้ร้าย ผลของการเสด็จประพาสหัวเมืองฝั่งตะวันตกของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ส่วนปัจจัยภายนอก ได้แก่ ผลของการขยายอำนาจ และอิทธิพลของประเทศจักรวรรดินิยมตะวันตก ปัจจัยดังกล่าวทำให้เกิดเหตุการณ์และปัญหาที่เสริมให้เมืองตรังมีบทบาทสำคัญขึ้นเป็นระยะ ๆ ฐานะและความสำคัญของเมืองตรังในช่วงเวลาระหว่าง พ.ศ. 2352-พ.ศ. 2440 มีดังนี้ ระหว่างปี พ.ศ. 2352-พ.ศ. 2381 มีฐานะเป็นเมืองด่านป้องกันศึกพม่า เป็นฐานทัพเรือแห่งเดียวในหัวเมืองแถบนี้ เป็นเมืองท่าส่งสินค้าของเมืองนครศรีธรรมราชและเมืองข้างเคียงได้แก่ ช้าง ดีบุก ผลิตภัณฑ์จากป่า ไปขายที่ปีนัง อินเดีย ชวา ระหว่างปี พ.ศ. 2421-พ.ศ. 2440 ความสำคัญของเมืองตรังเปลี่ยนไป คือ มีฐานะเป็นเมืองศูนย์กลางการปกครองของข้าหลวงพิเศษประจำหัวเมืองฝั่งตะวันตกของไทย เมืองท่าค้าขายสินค้าจากเมืองตรัง เมืองเกษตรกรรมที่ใหญ่ที่สุดของหัวเมืองฝั่งตะวันตก (มณฑลภูเก็ต) เมืองศูนย์กลางการคมนาคมทางบกเมืองหนึ่งทางภาคใต้ของไทย นอกจากปัจจัยต่าง ๆ ที่ช่วยเกื้อหนุนให้เมืองตรังมีความสำคัญขึ้นแล้ว ยังมีบุคคลสำคัญอีกหลายคนที่มีส่วนทำนุบำรุงเมืองตรังให้เจริญก้าวหน้าขึ้น คือ เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (น้อย) สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง) พระยารัษฎานุประดิษฐ์มหิศรภักดี (คอซิมบี้) ซึ่งบุคคลเหล่านี้ได้มาทำนุบำรุงเมืองตรังให้เจริญขึ้นจากเมืองเล็กที่ไม่เป็นที่รู้จัก เนื่องจากอยู่ห่างไกลจากกรุงเทพฯ มาก และความคมนาคมไม่สะดวก เมื่อเมืองตรังได้รับการทำนุบำรุงแล้ว ทำให้เมืองตรังมีความสำคัญขึ้นมา โดยมีปัจจัยที่กล่าวมาแล้วช่วยเกื้อหนุนด้วย แต่เมืองตรังไม่เป็นที่รู้จักดีเท่าที่ควร เพราะว่าความสำคัญของเมืองตรังนั้นเกิดเพียงชั่วระยะหนึ่ง แล้วจางหายไป หรือเปลี่ยนไป ทั้งนี้เนื่องจากเหตุผลทางเศรษฐกิจ นโยบายทางการเมืองการปกครองบางอย่างที่ทำให้กรุงเทพฯ สนใจและมุ่งปรับปรุงเมืองข้างเคียงที่เห็นว่าสำคัญกว่าก่อน เช่น เมืองภูเก็ต พังงา ระนอง สาเหตุดังกล่าวได้ส่งผลกระทบที่ทำให้เมืองตรังหยุดชะงักความสำคัญไปชั่วระยะเวลาหนึ่ง
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivative Works 4.0 International License.
Recommended Citation
แก้วม่วง, ดรุณี, "ฐานะและความสำคัญของเมืองตรัง พ.ศ. 2352-2440" (1983). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 50773.
https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/50773