Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD)

การศึกษาความเป็นพิษของยาฆ่าแมลงทดแทนบางชนิดต่อยุงก้นปล่อง, Anopheles (Cellia) dirus และ An. (Cel.) minimus

Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)

Toxicological studies of some alternative insecticides on Anopheles (Cellia) dirus and An. (Cel.) minimus

Year (A.D.)

1984

Document Type

Thesis

First Advisor

สิริวัฒน์ วงษ์ศิริ

Second Advisor

ชูศักดิ์ ประสิทธิสุข

Faculty/College

Graduate School (บัณฑิตวิทยาลัย)

Degree Name

วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต

Degree Level

ปริญญาโท

Degree Discipline

ชีววิทยา

DOI

10.58837/CHULA.THE.1984.434

Abstract

ยาฆ่าแมลงที่นำมาใช้ศึกษาความเป็นพิษต่อยุงก้นปล่องพาหะสำคัญนำไข้มาเลเรียในประเทศไทย 3 สายพันธุ์ คือ Anopheles ( Cellia ) dirus สายพันธุ์ SEAD, AN. (Cel. ) dirus สายพันธุ์ Lampang และ An. ( Cel. ) minimus สายพันธุ์ Saraburi มี 3 กลุ่ม คือ ไพรีทรอยด์ คาร์บาเนต และ ออร์กาโนฟอสเฟต เลือกชนิดที่คาดว่าจะใช้ป็นยาฆ่าแมลงทดแทนมาศึกษากลุ่มละ 2 ชนิด รวมทั้งหมด 6 ชนิด ได้แก่ permethrin, bioresmethrin, propoxur, bendiocarb, malathion และ fenitrothion ความเข้มข้น 0.05 | 0.075, 0.02 | 0.05 | 0.5 และ 0.15% เรียงตามลำดับ ผลการศึกษาพบว่ายาฆ่าแมลง propoxur มีความเป็นพิษต่อยุงที่ทดสอบมากที่สุด แต่ malathion มีความเป็นพิษต่ำสุด เมื่อเปรียบเทียบความไวต่อยาฆ่าแมลงชนิดต่าง ๆ ของยุงเพศเมียที่ไม่ได้กินเลือดอายุ 1 วัน พบว่ายุงที่มีความไวต่อยาฆ่าแมลง bioresmethrin และ malathion มากที่สุด คือ An. ( Cel.) dirus สายพันธุ์ SEAD ส่วนยุงที่มีความไวต่อยาฆ่าแมลง permethrin, propoxur, bendiocarb และ fenitrothion มากที่สุด AN. ( Cel.) minimus สายพันธุ์ Saraburi ยุงที่เลี้ยงไว้ถือว่าเป็ยสายพันธุ์จากห้องปฏิบัติการคือ An. ( Cel.) dirus สายพันธุ์ SEAD มีความไวต่อยาฆ่าแมลงที่ใช้ทดสอบสูงกว่ายุงสายพันธุ์จากท้องที่คือ AN. (Cel. ) dirus สายพันธุ์ Lampang และเมื่อเปรียบเทียบระหว่างยุงที่มีเพศต่างกันพบว่า ยุงเพศผู้มีความไวต่อพิษยาฆ่าแมลงสูงกว่าเพศเมีย (P> 0.05) ยกเว้นยุง AN. ( Cel.) minimus เพศเมียมีความไวต่อ malathion สูงกว่าเพศผู้ (P > 0.05 ) เมื่อศึกษาเปรียบเทียบอัตราการตายของยุงก้นปล่อง An. ( Cel.) dirus สายพันธุ์ SEAD ที่ได้กินเลือดกับไม่ได้กินเลือดพบว่า ยุงที่ไม่ได้กินเลือดทั้งอายุ 3 วัน และ 5 วัน เมื่อได้รับยาฆ่าแมลง permethrin, bendiocarb และ fenitrothion มีอัตราการตายสูงกว่ายุงที่ได้กินเลือดที่มีอายุเท่ากัน (P > 0.05) แต่ถ้าเปรียบเทียบระหว่างยุงที่ได้กินเลือดเหมือนกันแต่อายุต่างกัน ( 3 วัน และ 5 วัน ) จะไม่มีความแตกต่างกัน ( P < 0.05 ) ยกเว้นความเป็นพิษของ fenitrothion ที่ระยะเวลานาน 60 นาที ทำให้อัตราการตายของยุงอายุ 5 วัน สูงกว่ายุงอายุ 3 วัน ( P > 0.05 ) เมื่อเปรียบเทียบอัตราการตายของยุงอายุ 3 วัน และ 5 วัน ที่ต่างก็ไม่ได้กินเลือด พบว่าจะมีความแตกต่างกันอย่างเด่นชัดเมื่อได้รับยาฆ่าแมลง fenitrothion โดยยุงอายุ 5 วัน มีอัตราการตายสูงกว่ายุงอายุ 3 วัน ผลการศึกษาครั้งนี้ชี้ให้เห็นว่ายุงทั้ง 3 สายพันธุ์ มีความไวต่อยาฆ่าแมลงที่ทดสอบทั้ง 6 ชนิดสูงอาจนำมาใช้เป็นยาฆ่าแมลงทดแทนดีดีทีในอนาคต แต่การจะนำไปใช้ในภาคสนามควรจะมีการศึกษารายละเอียดของตัวยาแต่ละชนิดต่อไป

Link to Full Text

Share

COinS