Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD)

การนำเข้าและส่งออกซึ่งเงินตรา

Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)

Import and export of currency

Year (A.D.)

1985

Document Type

Thesis

First Advisor

ธิติพันธุ์ เชื้อบุญชัย

Faculty/College

Graduate School (บัณฑิตวิทยาลัย)

Degree Name

นิติศาสตรมหาบัณฑิต

Degree Level

ปริญญาโท

Degree Discipline

นิติศาสตร์

DOI

10.58837/CHULA.THE.1985.399

Abstract

เมื่อกล่าวถึงคำว่า “เงินตรา" มนุษย์ทุกรูปทุกนามรู้ว่าเงินตราเป็นสิ่งซึ่งมนุษย์สามารถนำไปใช้เป็นสื่อกลางในการซื้อขายแลกเปลี่ยนสินค้า เครื่องอุปโภคบริโภคและบริการ และรู้ว่าเงินตราเป็นเครื่องมือกำหนดอัตราแลกเปลี่ยนระหว่างสินค้าต่อสินค้า หรือราคาเป็นหน่วยของเงินตรา ซึ่งเป็นเครื่องวัดมูลค่าของทรัพย์สินหรือสินค้า เครื่องอุปโภคบริโภค และบริการมากน้อยเพียงใด นอกจากนี้แล้ว มนุษย์ยังรู้อีกด้วยว่าเงินตราเป็นมาตรฐานการชำระหนี้ในอนาคตและเป็นเครื่องรักษามูลค่า การที่เงินตราทำหน้าที่สำคัญ ในการเป็นสื่อกลางการแลกเปลี่ยน เป็นเครื่องวัดมูลค่า เป็น[มาตรฐาน]การชำระหนี้ในอนาคต และเป็นเครื่องรักษามูลค่า ลักษณะหน้าที่สำคัญดังกล่าวนี้ ทำให้เงินตรามีหน้าที่อื่น ๆ ประกอบตามมาอีกด้วยหลายประการ คือทำหน้าที่เป็นเครื่องมือชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย เป็นหลักประกันฐานะของลูกหนี้ เป็นเครื่องโอนย้ายมูลค่า เป็นเครื่องมือให้การกระจายรายได้เป็นไปโดยสะดวก และเป็นสื่อกลางของให้และของให้ยืม ทำให้เงินตรามีความสำคัญต่อระบบเศรษฐกิจและสังคมแต่โดยที่ในแต่ละประเทศมีความสามารถในการผลิตสินค้าเครื่องอุปโภคบริโภคและบริการอย่างจำกัดไม่ว่าเป็นเพราะสภาพภูมิประเทศ เทคโนโลยีหรือเงินทุน ในประเทศเหล่านี้จึงมีความจำเป็นต้องสั่งซื้อสินค้า เครื่องอุปโภคบริโภคและบริการจากประเทศอื่น ก่อให้เกิดการซื้อขายแลกเปลี่ยนกันขึ้นในระหว่างประเทศ ในระยะแรกนั้นการซื้อขายในระบบเศรษฐกิจระหว่างประเทศ ทำด้วยการแลกเปลี่ยนสินค้าต่อสินค้า และด้วยสาเหตุที่ระบบการแลกเปลี่ยนสินค้าต่อสินค้า เป็นขบวนการที่ทำให้สิ้นเปลืองเวลาในการแสวงหา ผู้ซึ่งมีความปรารถนาจะแลกเปลี่ยนด้วย ทั้งผู้ซื้อและผู้ขายต่างต้องตกลงราคาในการแลกเปลี่ยนกันนั้นเป็นอัตราส่วนจำนวนเท่าใด ระบบเศรษฐกิจระหว่างประเทศจึงเปลี่ยนมาใช้ทองคำเป็นสื่อกลาง หรือทำหน้าที่เป็นเงินตราระหว่างประเทศ ปัญหาความยุ่งยากในการขนส่งทองคำไปชำระหนี้ระหว่างประเทศ จึงเข้ามาแทรกแซง และปรากฏว่า ในบรรดาประเทศทั้งหลายได้แก้ปัญหานี้ด้วยการผลิตเงินตรากระดาษ หรือธนบัตรหมุนเวียนขึ้นใช้แทนทองคำ แต่ในชั้นแรกนั้นค่าของเงินตรากระดาษยังไม่แน่นอน ทั้งยังปรากฏว่าได้มีการผลิตขึ้นใช้กันอย่างเกินสมควรทำให้เงินตรากระดาษมีค่าลดต่ำลง และขาดการเชื่อถือ ดังนั้นรัฐบาลจึงได้แก้ไขปัญหาด้วยการตกลงยอมรับแลกเปลี่ยนเงินตรากระดาษเป็นทองคำตามราคาที่กำหนดตายตัว หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งได้ว่ารัฐบาลในประเทศต่าง ๆ ได้นำเอาทองคำมาเป็นทุนสำรองระหว่างประเทศ และกำหนดราคาหรือค่าเสมอภาคเทียบกับทองคำ และเรียกระบบเงินตราระบบนี้ว่า ระบบมาตรฐานทองคำ ในระบบมาตรฐานทองคำนั้น เงินตราทุกสกุลสามารถแลกเปลี่ยนกลับคืนสู่ทองคำได้ ในลักษณะนี้ ทำให้เงินตราทุกสกุลสามารถทำหน้าที่เป็นเงินตราระหว่างประเทศเหมือนทองคำ แต่อย่างไรก็ตามปรากฏว่าในหลายประเทศได้ทำการสะสมทองคำไว้ และไม่ยินยอมขายหรือรับแลกเปลี่ยนทองคำด้วยเงินตราสกุลของตน ทำให้เกิดการขาดแคลนทองคำ และสภาพเงินตราสกุลต่าง ๆ ขาดความเชื่อถือ ในที่สุดจึงได้มีการค้นหาเงินตราระหว่างประเทศชนิดอื่นมาใช้แทนทองคำ ซึ่งจากการศึกษา ปรากฏว่าบางประเทศได้ถือเอาเงินดอลลาร์สหรัฐอเมริกา และเงินปอนด์สเตอร์ลิงอังกฤษเป็นเงินตราระหว่างประเทศ และโดยเฉพาะอย่างยิ่งเงินดอลลาร์สหรัฐอเมริกาได้รับการยอมรับโดยทั่วไป ให้เป็นเงินตราสำรองหลัก ทั้งนี้เพราะว่าเงินดอลลาร์สหรัฐอเมริกาสามารถแลกเปลี่ยนเป็นทองคำและสินทรัพย์สำรองชนิดอื่น ๆ ได้ การทำหน้าที่เป็นเงินตราระหว่างประเทศของเงินดอลลาร์สหรัฐอเมริกา ตกเป็นภาระหนักต่อดุลการชำระเงินของสหรัฐอเมริกา ทั้งยังปรากฏด้วยว่าบรรดาประเทศกำลังพัฒนาทั้งหลาย ซึ่งมีปัญหาในดุลการค้าและดุลการชำระเงินอยู่แล้วนั้น ต้องประสบปัญหาการขาดแคลนเงินตราต่างประเทศไว้ใช้จ่ายและส่งผลกระทบต่อค่าเงินตราของตน ซึ่งมีผลต่อระบบเศรษฐกิจภายในและการอยู่ดีกินดีของประชาชนประเทศกำลังพัฒนาเหล่านี้ จึงได้พยายามดึงดูดเอาเงินทุนต่างประเทศ เพื่อแก้ไขปัญหาดุลการค้าและดุลการชำระเงิน แต่ทว่าเงินทุนต่างประเทศนั้นก็ไม่เพียงพอ และการช่วยเหลือจากต่างประเทศก็ได้กำหนดเงื่อนไขมากเป็นภาระหนักแก่ประเทศกำลังพัฒนา ระบบการค้าและการเงินระหว่างประเทศเป็นไปในทางเอารัดเอาเปรียบซึ่งกันและกัน บรรดาประเทศทั้งหลายจึงจำกัดควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินและการค้าต่างประเทศ ยิ่งทวีปัญหาการขาดดุลการชำระเงินให้สหรัฐอเมริกามากยิ่งขึ้น บรรดาประเทศต่าง ๆ นำโดยสหรัฐอเมริกา จึงได้ตกลงร่วมมือกันจัดตั้งกองทุนการเงินระหว่างประเทศขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์ที่จะส่งเสริมให้เกิดระบบการชำระเงินหลายฝ่ายและจำกัดการควบคุมการแลกเปลี่ยนเงิน ซึ่งขัดขวางความเจริญการค้าโลก [ข้อตกลงกองทุนการเงิน มาตรา I (iv)] พร้อมทั้งให้คำแนะนำและให้ความช่วยเหลือทางการเงินแก่รัฐสมาชิก เพื่อแก้ไขปัญหาดุลการชำระเงิน โดยจัดสรรสิทธิพิเศษถอนเงิน ซึ่งเป็นสิ่งสมมุติที่สร้างขึ้นใช้เป็นสินทรัพย์สำรองระหว่างประเทศแทนทองคำและลดบทบาทของเงินดอลลาร์สหรัฐอเมริกาลง อย่างไรก็ตาม แม้ว่าความในมาตรา I (iv) แห่งข้อตกลงกองทุนการเงินจะได้ขจัดการควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินแก่รัฐสมาชิกก็ตาม แต่ก็ยังคงเป็นที่ตระหนักของกองทุนการเงินว่าระบบของกองทุนการเงินไม่สามารถจะแก้ไขปัญหาได้ จึงกำหนดบทยกเว้นให้รัฐสมาชิกทำการควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินได้ตามความจำเป็น เพื่อป้องกันทรัพยากรทางการเงินของประเทศ พร้อมทั้งส่งเสริมสนับสนุนให้รัฐสมาชิกร่วมกันตกลงยอมรับการควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินของรัฐสมาชิกอื่น ๆ [มาตรา VIII (2) (b)]มาบังคับแก่คดีของศาล ทั้งในทางที่สนับสนุนและปฏิเสธ โดยอาศัยหลักกฎหมายระหว่างประเทศว่าด้วยการขัดกันแห่งกฎหมายอยู่หลายคดีด้วยกัน สำหรับปัญหาอันเกิดจากระบบกฎหมายควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินและการค้าต่างประเทศโดยทั่ว ๆ ไป ได้แก่ปัญหาการแลกเปลี่ยนนอกกฎหมาย ซึ่งเกิดขึ้นไม่เฉพาะแต่มีสาเหตุมาจากข้อจำกัดต้องห้ามตามกฎหมายเท่านั้น แต่ยังรวมทั้งสาเหตุจากการจัดเก็บกำแพงภาษีศุลกากร ภาษีท้องถิ่น ภาษีการค้า และภาษีเงินได้ เหล่านี้ ก็นับได้ว่ามีส่วนจูงใจในการแลกเปลี่ยนนอกกฎหมายอยู่ด้วย ปัญหาการแลกเปลี่ยนนอกกฎหมายที่เกิดขึ้นจากระบบกฎหมายดังกล่าวที่เป็นปัญหาสำคัญ ๆ ได้แก่ปัญหาใบอนุญาตนำเข้าและส่งออกนอกกฎหมาย เช่น ใบอนุญาตนำเข้าหรือส่งออกที่ได้รับมาโดยการติดสินบนเจ้าพนักงานและใบอนุญาตที่ได้รับโอนมาอีกทอดหนึ่งโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย ปัญหาบัญชีแสดงรายการสินค้าเท็จ เช่นการนำเข้าหรือส่งออก น้อยหรือมากกว่าบัญชีแสดงรายการสินค้าการสำแดงราคาสินค้าต่ำกว่าหรือสูงกว่าราคาที่แท้จริงหรือการชดเชยสินค้าเสื่อมคุณภาพ ผิดคุณภาพ หรือขาดปริมาณอันเป็นความเท็จ และปัญหาการค้าของผิดกฎหมาย ปัญหาเหล่านี้เป็นปัญหาที่ก่อให้เกิดการโอนเงินออกนอกประเทศ ทั้งสิ้น สำหรับปัญหาอันเกิดจากระบบกฎหมายควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินและการค้าต่างประเทศของประเทศไทยที่สำคัญ ๆ ในกรณีอื่น ๆ ได้แก่ 1. กฎหมายและระเบียบเกี่ยวกบการควบคุมการค้าต่างประเทศมีลักษณะในทางเอื้ออำนวยต่อการนำเข้ามาก คือสินค้าชนิดใดที่กำหนดไว้ว่าต้องห้ามนำเข้าสินค้าชนิดนั้นก็ไม่อาจนำเข้าได้และสินค้าชนิดใดต้องได้รับอนุญาตก่อนการนำเข้า สินค้าชนิดนั้นก็จะต้องได้รับอนุญาตก่อนการนำเข้า ส่วนสินค้าชนิดอื่น ๆ ที่ไม่ได้กำหนดไว้ก็สามารถนำเข้าได้โดยเสรี ซึ่งในลักษณะการเอื้ออำนวยต่อการนำเข้าเช่นนี้ ก่อให้เกิดปัญหาการขาดดุลการค้าและดุลการชำระเงินของประเทศไทยเป็นอย่างยิ่ง 2. ปัญหาความล่าช้าในการดำเนินตามขั้นตอนของกฎหมายและระเบียบถึงสองฉบับ คือพระราชบัญญัติการส่งออกไปนอกและการนำเข้ามาในราชอาณาจักรซึ่งสินค้า พ.ศ. 2522 โดยผ่านทางกรมการค้าต่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์ และพระราชบัญญัติควบคุมการแลกเปลี่ยนเงิน พ.ศ. 2485 โดยผ่านทางธนาคารแห่งประเทศไทย กระทรวงการคลัง ซึ่งปัญหาความล่าช้าอันเกิดจากระบบกฎหมายดังกล่าวนี้โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ก่อให้เกิดความเสียหายแก่สินค้าเกษตรกรรมของประเทศไทยที่จะส่งออกเป็นอย่างมาก 3. ปัญหาความยุ่งยากและสลับซับซ้อนของกฎหมายและระเบียบควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินและการค้าต่างประเทศกล่าวคือกฎหมายและระเบียบควบคุมการค้าต่างประเทศ มีทั้งพระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง ประกาศและระเบียบต่าง ๆ นับเป็นจำนวนร้อย ๆ ฉบับ บางฉบับปรากฏว่าออกใช้บังคับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2485 บางฉบับก็[ปรากฏ]ว่าได้กำหนดสาระสำคัญของสินค้าชนิดเดียวเท่านั้น และบางฉบับ[ปรากฏ]ว่าได้มีการปรับปรุงแก้ไขซ้อนขึ้นมาหลายครั้งจนไม่สามารถทราบได้ว่าฉบับใดมีผลบังคับใช้ ส่วนกฎหมายและระเบียบควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินก็มีความยุ่งยากและสลับซับซ้อนเป็นเช่นเดียวกัน คือมีทั้งกฎกระทรวง ประกาศกระทรวงการคลัง คำสั่งกระทรวงการคลัง ให้ไว้แก่ตัวแทนรับอนุญาต ประกาศธนาคารแห่งประเทศไทย คำสั่งของเจ้าพนักงานควบคุมการแลกเปลี่ยนเงิน และระเบียบพิธีการอื่น ๆ อีกเป็นจำนวนมาก ปัญหาดังกล่าวก่อให้เกิดความสับสนในการศึกษาทำความเข้าใจเป็นอย่างยิ่ง 4. ปัญหาการโอนหรือส่งเงินออกนอกประเทศนอกระบบ เกิดขึ้นเนื่องจากผู้ดำเนินธุรกิจรับแลกเปลี่ยนเงิน ซึ่งถือว่าเป็นตัวแทนของรัฐบาลในการบังคับและปฏิบัติการให้เป็นไปตามกฎหมายและระเบียบพิธีการควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินอาศัยโอกาสที่ตนทำหน้าที่นั้น ลักลอบโอนหรือส่งเงินออกนอกประเทศ ซึ่งถึงแม้ว่าจะได้มีระเบียบพิธีการในการตรวจสอบสมุดบัญชีและเอกสารในการดำเนินธุรกิจดังกล่าวเป็นอย่างดีแล้วก็ตาม แต่ก็ไม่มีหนทางใดที่จะสามารถที่จะเข้าไปตรวจสอบการลักลอบโอนหรือส่งเงินออกนอกประเทศที่ไม่[ปรากฏ]ในสมุดบัญชีและเอกสารที่เกี่ยวข้องได้ 5. บทบัญญัติเกี่ยวกับการกระทำอันเป็นความผิดและโทษที่จะลงแก่ผู้กระทำความผิดตามพระราชบัญญัติควบคุมการแลกเปลี่ยนเงิน พ.ศ. 2485 มาตรา 8 และมาตรา 8 ทวิ ยังมีความเหลื่อมล้ำกันในอัตราโทษที่ขัดต่อหลักเหตุผลอยู่ กล่าวคือ มาตรา 8 ซึ่งเป็นบทบัญญัติเกี่ยวกับการกระทำที่ฝ่าฝืนหรือละเลยไม่ปฏิบัติตามกฎหมายและระเบียบทั่ว ๆ ไป มีอัตราโทษต่ำกว่าอัตราโทษตามมาตรา 8 ทวิ แต่การดำเนินคดีจะต้องกระทำโดยแต่ทางศาลเท่านั้น และมาตรา 8 ทวิ ซึ่งเป็นบท[บัญญัติ]ที่เกี่ยวกับการลักลอบส่งเงินออกนอกประเทศ ซึ่งมีอัตราโทษสูงกว่าอัตราโทษตามมาตรา 8 แต่เจ้าพนักงานมีอำนาจเปรียบเทียบปรับและระงับการฟ้องร้องคดีต่อศาล สำหรับข้อสรุปและปัญหาของระบบกฎหมายควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินและการค้าต่างประเทศดังที่กล่าวมาข้างต้นนั้น วิทยานิพนธ์นี้ได้ดำเนินการศึกษาวิเคราะห์โดยวิจัยเอกสารจากข้อมูล หนังสือ ตำราทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ วารสาร บทความสิ่งพิมพ์และเอกสารต่าง ๆ ซึ่งมีอยู่อย่างกระจัดกระจาย ทั้งนี้เพื่อให้ทราบข้อเท็จจริงและหลักเกณฑ์ของกฎหมายและระเบียบพิธีการว่าด้วยการนำเข้าและส่งออกซึ่งเงินตราในระบบการควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินในทางทฤษฎีและแนวความคิดทางกฎหมาย[ภายใต้]ข้อตกลงกองทุนการเงินระหว่างประเทศ ทั้งของประเทศไทย และประเทศอื่น ๆ ซึ่งจากการวิจัยนี้พอมีแนวทางในการแก้ไขปัญหาได้ดังนี้ 1. เพื่อความเป็นเอกภาพของกฎหมายระหว่างประเทศแผนกคดีบุคคลว่าด้วยการควบคุมแลกเปลี่ยนเงิน สมควรที่จะได้มีการร่วมมือตกลงกันจัดทำสนธิสัญญาระหว่างประเทศเกี่ยวกับการจำกัดควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินขึ้น 2. ในกรณีที่มีคดีอันเกี่ยวแก่สัญญาแลกเปลี่ยน ซึ่งผูกพันอยู่กับเงินตราของรัฐสมาชิกอื่นของกองทุนการเงินระหว่างประเทศ ในศาลไทยควรวินิจฉัยปัญหาให้เป็นไปตามกฎหมายและระเบียบการควบคุมการแลกเปลี่ยนเงินของรัฐสมาชิกนั้น ทั้งนี้เพื่อความเป็นเอกภาพของกฎหมายระหว่างประเทศว่าด้วยการควบคุมการแลกเปลี่ยนเงิน และเพื่อสนองเจตนารมณ์ ของกองทุนการเงินระหว่างประเทศ...

Link to Full Text

Share

COinS