Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD)
การรับรู้และการยอมรับบทบาทของอาสาสมัครสาขาสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ของประชาชนในชนบท
Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)
Role perception and acceptance of village health volunteers (VHV.) by the Rural resident
Year (A.D.)
1986
Document Type
Thesis
First Advisor
พีรสิทธิ์ คำนวณศิลป์
Second Advisor
พิชิต พิทักษ์เทพสมบัติ
Faculty/College
Graduate School (บัณฑิตวิทยาลัย)
Degree Name
สังคมวิทยามหาบัณฑิต
Degree Level
ปริญญาโท
Degree Discipline
สังคมวิทยาและมานุษยวิทยา
DOI
10.58837/CHULA.THE.1986.720
Abstract
ในการวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของ อสม. ที่ปฏิบัติจริงและที่เห็นได้ในสายตาของประชาชน โดยเปรียบเทียบกับบทบาทของ อสม. ที่กำหนดไว้ในงานสาธารณสุขมูลฐาน และยังเป็นการศึกษาปัจจัยทางประชากร สถานภาพทางสังคมและเศรษฐกิจของ อสม. และประชาชนที่มีผลต่อการรับรู้และการยอมรับของประชาชนที่มีผลต่อบทบาทของ อสม. โดยมีสมมติฐานว่า อายุ ตำแหน่ง ฐานะทางการเงิน ความรู้และภูมิหลังเกี่ยวกับเรื่องสาธารณสุขและสุขภาพอนามัย ประสบการณ์การรักษาพยาบาลของ อสม. มีผลทำให้การปฏิบัติงานของ อสม. และการยอมรับบทบาทของ อสม. ของประชาชนแตกต่างกัน ขณะเดียวกัน เพศ อายุ ตำแหน่ง ฐานะทางการเงิน ความเชื่อในการรักษาพยาบาลแผนปัจจุบัน ความสนิทสนมคุ้นเคยกับ อสม. ระยะทางและความสะดวกในการเดินทางไปสถานีอนามัยของประชาชนก็เป็นปัจจัยที่ทำให้ การยอมรับบทบาทของ อสม. ของประชาชนแตกต่างกันด้วย การวิจัยครั้งนี้เป็นการสำรวจโดยการสุ่มตัวอย่างจากประชาชนและ อสม. ที่อยู่ในเขตชนบทของ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น โดยกำหนดขนาดตัวอย่างประชาชนจำนวน 260 คน และ อสม. จำนวน 52 คน (อสม. 1 คน ต่อประชาชน 5 คน) สำหรับการเก็บรวบรวมข้อมูลได้ใช้แบบสอบถามเพื่อเป็นแนวทางในการสัมภาษณ์ประชาชนและ อสม. ที่ตกเป็นตัวอย่าง ผลการวิจัยพบว่า ประชาชนที่ตกเป็นตัวอย่างทั้งหมดรับรู้ว่ามี อสม. อยู่ในหมู่บ้านของตน และต้องการให้ อสม. ทำหน้าที่จำหน่ายยา รองลงไปคือต้องการให้ อสม. ให้คำปรึกษาเวลาเจ็บไข้ได้ป่วย และช่วยรักษาพยาบาล ด้านการปฏิบัติงานของ อสม. พบว่า อสม. ส่วนมากปฏิบัติงานตามบทบาทของ อสม. ที่กำหนดไว้ในงานสาธารณสุขมูลฐาน งานที่ อสม.ปฏิบัติกันทุกคนได้แก่ การให้สุขศึกษา สำหรับปัจจัยที่มีผลทำให้การปฏิบัติงานของ อสม. แตกต่างกันโดยใช้ค่าสหสัมพันธ์ (Correlation) มาวิเคราะห์พบว่า อสม. ที่มีความรู้และภูมิหลังเกี่ยวกับเรื่องสาธารณสุขและสุขภาพอนามัย การดำรงตำแหน่งในหมู่บ้านและ อสม. ที่มีระยะเวลาปฏิบัติงานในช่วง 1-3 ปี จะมีผลการปฏิบัติงานมากกว่า อสม. ที่ไม่มีสิ่งเหล่านี้ ทางด้านการยอมรับบทบาทของ อสม. ของประชาชนพบว่า ร้อยละ 86.5 ของประชาชนที่ตกเป็นตัวอย่างให้การยอมรับ อสม. โดยปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดความแตกต่างในการยอมรับบทบาทของ อสม. ของประชาชนเมื่อใช้ Chi-Square มาวิเคราะห์ ปรากฏว่าประชาชนที่บ้านอยู่ใกล้สถานีอนามัยจะให้การยอมรับ อสม. มากกว่าประชาชนที่บ้านอยู่ไกลสถานีอนามัย ประชาชนที่สนิทสนมคุ้นเคยกับ อสม. จะให้การยอมรับ อสม. มากกว่าประชาชนที่ไม่สนิทสนมคุ้นเคยกับ อสม. นอกจากนี้เรายังพบว่าการยอมรับบทบาทของ อสม. ของประชาชนมีผลต่อพฤติกรรมของประชาชน โดยประชาชนที่ยอมรับ อสม. ส่วนมากมักจะปฏิบัติตามคำแนะนำของ อสม. และมีความพอใจในการรักษาพยาบาลของ อสม. ส่วนประชาชนที่ไม่ยอมรับ อสม. จะไม่พยายามไปเกี่ยวข้องกับ อสม. ในการวิจัยนี้พบปัญหาและอุปสรรคการทำงานของ อสม. ได้แก่ ปัญหาเรื่องการขาดแคลนยา ซึ่งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องส่งยาให้ไม่ทันตามความต้องการ รองลงมาได้แก่การเสียเวลาทำมาหากิน และประชาชนไม่ให้ความร่วมมือ จากผลการวิจัยที่เราค้นพบทั้งหมดสรุปได้ว่า การรับรู้และการยอมรับบทบาทของ อสม. ของประชาชนนั้นเป็นเรื่องที่ประสบความสำเร็จในด้านการเผยแพร่ออกสู่ประชาชน แต่สิ่งที่เป็นห่วงในขณะนี้คือความเข้าใจของประชาชนและ อสม. ที่มีต่องานสาธารณสุขมูลฐาน ซึ่งเป็นเรื่องที่ควรจะสร้างความเข้าใจในหลักการของงานสาธารณสุขมูลฐานให้ อสม. มีความเข้าใจที่ถูกต้องและมากกว่าที่เป็นอยู่ในขณะนี้ เพื่อที่จะถ่ายทอดและสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องให้แก่ประชาชนได้เพื่อความสำเร็จตามวัตถุประสงค์ของงานสาธารณสุขมูลฐานที่ตั้งไว้
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivative Works 4.0 International License.
Recommended Citation
เพ็งศาสตร์, ภาวินี, "การรับรู้และการยอมรับบทบาทของอาสาสมัครสาขาสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ของประชาชนในชนบท" (1986). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 47647.
https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/47647