Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD)
การวิเคราะห์สัดส่วนพระพุทธรูปสมัยต่างๆ ของไทย โดยเทคนิคการสำรวจด้วยภาพถ่าย
Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)
Geometrical analysis of Thai buddha images from various periods by photogrammetric technique
Year (A.D.)
1986
Document Type
Thesis
First Advisor
มะลิ โคกสันเทียะ
Second Advisor
ชูเกียรติ วิเชียรเจริญ
Faculty/College
Graduate School (บัณฑิตวิทยาลัย)
Degree Name
วิศวกรรมศาสตรมหาบัณฑิต
Degree Level
ปริญญาโท
Degree Discipline
วิศวกรรมสำรวจ
DOI
10.58837/CHULA.THE.1986.668
Abstract
การวิเคราะห์สัดส่วนพระพุทธรูปสมัยต่าง ๆ ของไทย โดยเทคนิคการสำรวจด้วยภาพถ่าย เป็นการประยุกต์การสำรวจด้วยภาพถ่ายระยะใกล้กับงานโบราณคดี ในลักษณะการศึกษาเปรียบเทียบแบบศิลปะ โดยอาศัยการวัดค่าพิกัดของพระพุทธรูปจากรูปจำลองสามมิติของภาพถ่ายคู่ซ้อนแล้วคำนวณแปลงค่าเป็นสัดส่วนภายหลัง การศึกษาแบบศิลปะเริ่มต้นจากพระพุทธรูปแบบสุโขทัยก่อน ต่อจากนั้นเป็นพระพุทธรูปแบบทวารวดี ศรีวิชัย ลพบุรี เชียงแสน อยุธยา และรัตนโกสินทร์ ตามลำดับ วิธีการที่ใช้คือ วิธีวิเคราะห์เชิงกราฟิกและวิธีวิเคราะห์เชิงสถิติ สัดส่วนที่นำไปใช้วิเคราะห์ระหว่างแบบศิลปะเป็นค่าเฉลี่ยของกลุ่มตัวอย่าง ผลของการวิเคราะห์สรุปได้ว่า การวิเคราะห์เชิงกราฟิก สามารถจำแนกความแตกต่างระหว่างสัดส่วนหลักของพระพุทธรูปแต่ละแบบศิลปะได้ แต่จำแนกส่วนปลีกย่อยไม่ได้ เนื่องจากช่างที่สร้างพระพุทธรูปมีแนวคิดเกี่ยวกับสุนทรียะไม่ลงรอยเดียวกัน การแสดงผลในรูปแบบกราฟิกไม่สามารถแสดงรายละเอียดให้เห็นได้อย่างชัดเจน เมื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบเพื่อชี้จำแนก จึงทำได้ยากกว่าการวิเคราะห์เชิงสถิติ ซึ่งสามารถจำแนกในส่วนปลีกย่อยได้ เนื่องจากการดำเนินกรรมวิธีข้อมูลได้ลดสัดส่วนที่วัดไว้ทั้งหมดเหลือเพียงสัดส่วนที่มีนัยสำคัญซึ่งสะท้อนแบบศิลปะของพระพุทธรูปแต่การวิเคราะห์โดยวิธีหลังนี้ขึ้นอยู่กับจำนวนตัวอย่างที่เลือกมา นอกจากนี้ยังใช้เวลาในการวิเคราะห์นานกว่าวิธีแรก อย่างไรก็ตามเทคนิคการสำรวจด้วยภาพถ่ายมีประโยชน์มาก สำหรับการศึกษาลึกลงไปในรายละเอียด เพราะสามารถทำได้สะดวก รวดเร็วและสมบูรณ์กว่าเท่าที่เคยเป็นมา ผลของการวิเคราะห์สัดส่วนพระพุทธรูปรากฎว่า พระพุทธรูปที่มีสัดส่วนแตกต่างกันระหว่างแบบศิลปแบ่งออกเป็นสามกลุ่มคือ กลุ่มที่หนึ่งได้แก่ พระพุทธรูปแบบทวารวดี และศรีวิชัย กลุ่มที่สองได้แก่ พระพุทธรูปแบบลพบุรี อยุธยา และรัตนโกสินทร์ กลุ่มที่สามได้แก่ พระพุทธรูปแบบเชียงแสน และสุโขทัย พระพุทธรูปแต่ละกลุ่มยังมีสัดส่วนบางแห่งแตกต่างกันเองภายในกลุ่มกล่าวคือ กลุ่มที่หนึ่งแตกต่างกันที่ความสูงขององค์พระและระยะระหว่างพระถัน กลุ่มที่สองแตกต่างกันที่พระรัศมี กลุ่มที่สามแตกต่างกันที่พระรัศมีและความสูงขององค์พระ สัดส่วนที่แตกต่างระหว่างกลุ่มและภายในกลุ่มนี้ ช่วยให้สามารถจำแนกแบบศิลปพระพุทธรูปของไทยได้
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivative Works 4.0 International License.
Recommended Citation
ทัศนครองสิทธุ์, บุญเลิศ, "การวิเคราะห์สัดส่วนพระพุทธรูปสมัยต่างๆ ของไทย โดยเทคนิคการสำรวจด้วยภาพถ่าย" (1986). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 47588.
https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/47588
ISBN
9745662348