Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD)
การประเมินหนังสือหายากภาษาไทยของห้องสมุดสยามสมาคม
Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)
An evaluation of Thai rare books collection of the Siam Society Library
Year (A.D.)
1987
Document Type
Thesis
First Advisor
อัมพร ทีขะระ
Faculty/College
Graduate School (บัณฑิตวิทยาลัย)
Degree Name
อักษรศาสตรมหาบัณฑิต
Degree Level
ปริญญาโท
Degree Discipline
บรรณารักษศาสตร์
DOI
10.58837/CHULA.THE.1987.751
Abstract
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา เนื้อหา ประเภท ลักษณะ ช่วงระยะเวลา และแหล่งผลิตหนังสือหายากของห้องสมุดสยามสมาคม จำนวน 769 รายการ โดยไม่รวมเอกสารตัวเขียน จุลสาร สูจิบัตร หนังสือพิมพ์ วารสาร นิตยสาร แผนที่และสิ่งพิมพ์ระยะสั้น ยกเว้นราชกิจจานุเบกษา ในช่วงแรกของการผลิต คือ พ.ศ. 2417-2451 วิธีดำเนินการวิจัยใช้วิธีประเมินตามเกณฑ์ประเมินหนังสือหายากที่สร้างขึ้น จากการศึกษาเอกสารและคำแนะนำของผู้ทรงคุณวุฒิ รวม 9 ท่าน ผลการวิจัยเสนอเป็นค่าร้อยละ ซึ่งสามารถสรุปได้ดังนี้ หนังสือหายากภาษาไทยในห้องสมุดสยามสมาคม จำแนกตามการจัดหมู่ระบบทศนิยมของดิวอี้ มีเนื้อหาด้านวรรณคดี (ได้แก่ วรรณคดีไทย) มากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 23.93 รองลงมาคือหมวดสังคมศาสตร์ (ได้แก่ วัฒนธรรมไทย ลัทธิประเพณีไทย การละเล่นพื้นเมือง) หมวดประวัติศาสตร์ (ได้แก่ เรื่องราวเกี่ยวกับประเทศไทย) หมวดศาสนา (ได้แก่ วัฒนธรรมไทย ลัทธิประเพณีไทยที่เกี่ยวกับศาสนา) หมวดวิทยาศาสตร์ประยุกต์ และหมวดวิทยาศาตร์ ผลการวิจัยนี้สอดคล้องกับแนวเหตุผลที่ว่า หนังสือหายากภาษาไทยของห้องสมุดสยามสมาคมส่วนใหญ่มีเนื้อหาเกี่ยวข้องกับ วัตถุประสงค์ของสมาคม อันได้แก่ "การรวบรวมข้อเท็จจริง และส่งเสริมศิลปศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ศิลปและวัฒนธรรมไทย วรรณคดีไทย ลัทธิประเพณีไทย การละเล่นพื้นเมือง และเรื่องราวเกี่ยวกับประเทศไทย" เมื่อประเมินหนังสือหายากภาษาไทยตามเกณฑ์ 4 ประเภท พบว่าหนังสือหายากประเภทที่มีสภาพสมบูรณ์หรือมีสภาพรูปเล่มสวยงามมีจำนวนมากที่ สุด คิดเป็นร้อยละ 94.80 รองลงมาคือหนังสือที่มีความสำคัญทางด้านประวัติการพิมพ์ในประเทศไทย หนังสือที่มีประวัติการครอบครอง และหนังสือที่มีเนื้อหาเป็นที่กล่าวขวัญถึง จากเกณฑ์ 16 ลักษณะ พบว่า หนังสือหายากลักษณะที่ตกทอดมาจนถึงปัจจุบัน โดยยังอยู่ในสภาพดี มีจำนวนมากที่สุดคิดเป็นร้อยละ 93.11 รองลงมาได้แก่ หนังสือที่มีการพิมพ์จำนวนจำกัด หนังสือที่จัดพิมพ์ในช่วงระยะ 50-90 ปี ของพัฒนาการพิมพ์ของประเทศไทย (พ.ศ. 2379-2468) หนังสือที่พิมพ์จากต้นฉบับที่มีอยู่ในหอสมุดวชิรญาณราชบัณฑิตสภา และกรมศิลปากร เมื่อศึกษาระยะเวลาที่ผลิตหนังสือ พบว่า มีหนังสือที่จัดพิมพ์ในช่วงระหว่าง พ.ศ. 2454-2468 มากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 52.15 รองลงมาได้แก่ หนังสือในช่วง พ.ศ. 2469-2484 หนังสือที่ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์ หนังสือช่วง พ.ศ. 2488 เป็นต้นมา หนังสือหายากที่ผลิตในช่วง พ.ศ. 2412-2453 ส่วนใหญ่จัดพิมพ์ที่โรงพิมพ์หลวง รองลงมาได้แก่ โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ โรงพิมพ์วัชรินทร์ โรงพิมพ์กองละหุโทษ โรงพิมพ์อักษรนิติ หนังสือหายากที่จัดพิมพ์ในช่วง พ.ศ. 2454-2468 และ พ.ศ. 2469-2484 ส่วนใหญ่ตีพิมพ์ที่โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร หนังสือหายากที่จัดพิมพ์ในช่วง พ.ศ. 2485-2487 และช่วง พ.ศ. 2488 เป็นต้นมา ส่วนใหญ่พิมพ์ที่โรงพิมพ์พระจันทร์หนังสือที่ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์ ส่วนใหญ่พิมพ์ที่โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร ผลการวิจัยครั้งนี้สามารถใช้เป็นแนวทางสำหรับห้องสมุดสยามสมาคม ในการสงวนรักษาหนังสือหายาก ตลอดจนการปรับปรุงการจัดหา และให้บริการข้อมูลเพื่อการวิจัยอย่างมีประสิทธิภาพเกี่ยวกับประเทศไทยและ ประเทศเพื่อนบ้าน
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivative Works 4.0 International License.
Recommended Citation
อินทวงศ์, ฐิตยารัตน์, "การประเมินหนังสือหายากภาษาไทยของห้องสมุดสยามสมาคม" (1987). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 46481.
https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/46481