Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD)

แนวทางการอนุรักษ์และพัฒนาภูมิทัศน์พื้นที่คำชะโนด อ.บ้านดุง จ.อุดรธานี

Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)

LANDSCAPE CONSERVATION AND DEVELOPMENT GUIDELINES FOR KHAM-CHANOT, AMPHOE BAN DUNG, CHANGWAT UDON THANI.

Year (A.D.)

2014

Document Type

Thesis

First Advisor

นวณัฐ โอศิริ

Faculty/College

Faculty of Architecture (คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์)

Degree Name

ภูมิสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต

Degree Level

ปริญญาโท

Degree Discipline

ภูมิสถาปัตยกรรม

DOI

10.58837/CHULA.THE.2014.1638

Abstract

คำชะโนดเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดอุดรธานี มีลักษณะทางกายภาพคล้ายเกาะ พื้นที่ภายในเป็นป่าพรุน้ำจืดขนาดเล็ก สามารถยกตัวขึ้นตามระดับน้ำได้เมื่อถึงฤดูน้ำหลาก ซึ่งคนท้องถิ่นเรียกพื้นที่ลักษณะนี้ว่า “สนม" ส่วนชื่อ “คำชะโนด" หมายความว่าแหล่งน้ำซับที่มีต้นชะโนดขึ้นอยู่ เนื่องจากภายในพื้นที่มีต้นไม้ตระกูลปาล์มชื่อ “ต้นชะโนด" ขึ้นอยู่อย่างหนาแน่น โดยไม่พบว่ามีพืชชนิดนี้แพร่กระจายออกไปยังพื้นที่โดยรอบ ซึ่งไม่ปรากฎว่ามีพื้นที่ลักษณะนี้ในบริเวณอื่นของประเทศไทย ตามความเชื่อท้องถิ่น คำชะโนดเป็นดินแดนศักดิ์สิทธิ์ของพญานาคเพราะเป็นประตูเชื่อมโลกมนุษย์กับเมืองบาดาลตามตำนานการสร้างแม่น้ำโขง ประชาชนในท้องถิ่นซึ่งมีการบูชาพญานาคตามวัฒนธรรมของกลุ่มชนลุ่มน้ำโขงจึงให้ความเคารพพื้นที่นี้เป็นอย่างมาก จึงถือได้ว่าคำชะโนดเป็นภูมิทัศน์วัฒนธรรมที่สะท้อนให้เห็นความสัมพันธ์ระหว่างพื้นที่พิเศษทางธรรมชาติกับวัฒนธรรมท้องถิ่นโดยขาดสิ่งใดสิ่งหนึ่งไปไม่ได้ ปัจจุบันพบว่าคำชะโนดและบริเวณโดยรอบมีความเปลี่ยนแปลงที่ส่งผลกระทบต่อการดำรงอยู่ของพื้นที่ทั้งทางด้านกายภาพและวัฒนธรรม โดยแบ่งออกเป็นสองช่วง คือ ช่วง พ.ศ.2530 – 2546 มีการพัฒนาพื้นที่โดยรอบคำชะโนดเพื่อการชลประทานและปรับปรุงภูมิทัศน์ซึ่งส่งผลต่อระบบอุทกวิทยาอันเป็นปัจจัยสำคัญต่อความชุ่มชื้นภายในเกาะคำชะโนด และช่วง พ.ศ.2547 – ปัจจุบัน มีความเปลี่ยนแปลงที่เห็นได้ชัดมากที่สุดจากการพัฒนาพื้นที่เพื่อตอบสนองการท่องเที่ยว ซึ่งมีผลกระทบต่อระบบนิเวศของพื้นที่โดยตรง นอกจากนี้ผลจากการส่งเสริมการท่องเที่ยวยังกระทบต่อความหมายทางวัฒนธรรมที่เปลี่ยนแปลงไป เกิดกิจกรรมเชิงพุทธพานิชย์และการปลูกสร้างถาวรวัตถุมากขึ้น ซึ่งปัญหานี้ยังส่งผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงภูมิทัศน์ของคำชะโนดอีกด้วย วิทยานิพนธ์นี้จึงได้เสนอแนวทางการอนุรักษ์และพัฒนาภูมิทัศน์พื้นที่คำชะโนด ซึ่งมีลักษณะภูมิทัศน์ที่พบได้แห่งเดียวในประเทศไทย โดยใช้แนวคิดหลักเกี่ยวกับการจัดการภูมิทัศน์วัฒนธรรมและการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ เป็นแนวทางที่ทำให้คนกับธรรมชาติสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างยั่งยืน

Other Abstract (Other language abstract of ETD)

Kham-Chanot is a tourist attraction in Changwat Udon Thani. Its landscape is similar to an island (which can be float when flooding) with a small freshwater swamp forest growing inside. Natives call it ‘Sanom’. Locals call the spring area ‘Kham’.The area is named Kham-Chanot because there are special plants named ‘Chanot’ (widespread in only the Kham-Chanot area. Special landscape like this cannot be found in any other area in Thailand. There is a belief that Kham-Chanot is a spiritual place of Naga because it is a door linking between the human world and the water world according to the legend of the Mekong River’s origin. Local people in the Greater Mekong Sub region worship Naga as a part of their local culture. Therefore, Kham-Chanot is a cultural landscape that reflects the relationship between the spiritual place and local culture. The study found 2 major periods of changes. There was a development for irrigation and development in 1987- 2003 that affected the water flow, which was a factor of humidity in Kham-Chanot. Tourism demand led to major landscape development from 2004-present. This had an impact on Kham-Chanot ecological value and caused a change in the cultural value. Moreover, tourism promotion had an impact on the landscape change of Kham-Chanot. This research suggests guidelines for Kham-Chanot area landscape conservation and development. It also focuses on bringing cultural landscape management and conservation tourism management as concepts for the sustainability of human life and the environment.

Link to Full Text

Share

COinS