ภาพประกอบหนังสือภาษาไทยสำหรับเด็ก

Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)

Pictorial illustrations in Thai books for children

Author

เรวัต การพจน์, บัณฑิตวิทยาลัย

Year (A.D.)

1981

Document Type

Thesis

First Advisor

กานต์มณี ศักดิ์เจริญ

Faculty/College

Graduate School (บัณฑิตวิทยาลัย)

Degree Name

อักษรศาสตรมหาบัณฑิต

Degree Level

ปริญญาโท

Degree Discipline

บรรณารักษศาสตร์

DOI

10.58837/CHULA.THE.1981.532

Abstract

การวิจัยเรื่องนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาและเปรียบเทียบความคิดเห็นเกี่ยวกับการเขียนภาพประกอบหนังสือสำหรับเด็กลักษณะต่าง ๆ ของศิลปินที่เหมาะสมกับเนื้อเรื่องของหนังสือแต่ละประเภท รวมทั้งเพื่อศึกษาประวัติและวิวัฒนาการของภาพประกอบหนังสือภาษาไทยสำหรับเด็กตั้งแต่ต้นจนปัจจุบัน ตลอดจนเพื่อศึกษาถึงชีวประวัติและผลงานของศิลปินร่วมสมัยผู้เขียนภาพประกอบหนังสือภาษาไทยสำหรับเด็ก จำนวน 40 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสอบถามความคิดเห็นที่ผู้วิจัยดำเนินการสร้างเองโดยศึกษาจากตำรา และเอกสารการวิจัยที่เกี่ยวข้อง แล้วนำไปปรึกษาผู้ทรงคุณวุฒิก่อนที่จะนำไปใช้จริงกับศิลปินผู้เขียนภาพประกอบซึ่งสุ่มมาเป็นกลุ่มตัวอย่างเพื่อการศึกษา จำนวน 30 คน หลังจากที่รวบรวมข้อมูลซึ่งเป็นความคิดเห็นของศิลปินแล้ว ได้วิเคราะห์ข้อมูลโดยหาค่ามัชฌิมเลขคณิต ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าความแปรปรวนแบบทางเดียว และทดสอบความแตกต่างของมัชฌิมเลขคณิตทีละคู่ของความคิดเห็นของศิลปินที่ระดับความมีนัยสำคัญทางสถิติที่ .01 ผลของการวิจัยปรากฏดังนี้ 1. การศึกษาเปรียบเทียบความคิดเห็นเกี่ยวกับการเขียนภาพประกอบลักษณะต่าง ๆ ของศิลปินที่เหมาะสมกับเนื้อเรื่องของหนังสือแต่ละประเภท ปรากฏว่า ภาพการ์ตูน ศิลปินมีความเห็นว่า มีความเหมาะสมที่ระดับมากที่สุดกับเนื้อเรื่องประเภทตลกขบขัน และมีความเหมาะสมที่ระดับมากกับเนื้อเรื่องประเภทร้อยกรองและบทกล่อมเด็ก ภาพลายเส้น ศิลปินมีความเห็นว่า มีความเหมาะสมที่ระดับมากกับเนื้อเรื่องประเภทนวนิยายอิงประวัติศาสตร์ ชีวประวัติ นิทานสอนคติธรรม และมีความเหมาะสมที่ระดับพอควรกับเนื้อเรื่องประเภทนิทานชาวบ้าน ภาพสีน้ำ ศิลปินมีความเห็นว่า มีความเหมาะสมที่ระดับมากที่สุดกับเนื้อเรื่องประเภทจินตนิยาย และมีความเหมาะสมที่ระดับมากกับเนื้อเรื่องประเภทเรื่องสมจริงเรื่องเกี่ยวกับสัตว์ ตลอดจนมีความเหมาะสมที่ระดับพอควรกับเนื้อเรื่องประเภทสารคดีและเรื่องผจญภัย 2. การศึกษาประวัติและวิวัฒนาการของภาพประกอบหนังสือภาษาไทยสำหรับเด็กนับตั้งแต่ต้นจนถึงปัจจุบัน ปรากฏว่า ประวัติของภาพประกอบหนังสือภาษาไทยสำหรับเด็ก แบ่งออกได้เป็น 5 ยุค ในยุคแรก (พ.ศ. 2364 – 2430) ภาพประกอบยังไม่มีการนำมาใช้ในหนังสือสำหรับเด็กแต่อย่างใด เพราะหนังสือสำหรับเด็กในยุคนี้ เขียนเป็นตัวอักษรไทยโบราณล้วน ๆ ลงในสมุดข่อย ภาพประกอบเพิ่งปรากฏหลักฐานการนำมาใช้ในหนังสือสำหรับเด็กอย่างจริงจัง ในยุคที่ 2 (พ.ศ. 2430 – 2471) ภายหลังจากที่มีการจัดตั้งกรมศึกษาธิการขึ้นแล้วในปี พ.ศ. 2430 ภาพประกอบในยุคนี้เป็นภาพแกะไม้ ขาว ดำ สร้างโดยศิลปินกรมราชบัณฑิตเป็นส่วนใหญ่ หนังสือที่ใช้ภาพประกอบมีเนื้อเรื่องประเภทเรื่องเกี่ยวกับสัตว์และสิ่งของ เรื่องสมจริง สารคดี นิทานชาวบ้าน และเรื่องผจญภัย ต่อมาในยุคที่ 3 (พ.ศ. 2471 – 2490) ลักษณะของภาพประกอบได้เปลี่ยนจากภาพแกะไม้ไปเป็นภาพเขียนลายเส้น ขาว ดำ และภาพการ์ตูน เขียนโดยศิลปินผู้เขียนภาพอิสระซึ่งเขียนภาพประกอบในหนังสือสำหรับเด็กที่มีเนื้อเรื่องประเภทนิทานสอนคติธรรม เรื่องสมจริง เรื่องเกี่ยวกับสัตว์ และนิทานชาวบ้าน ยุคที่ 4 (พ.ศ. 2490 – 2515) ภาพประกอบเริ่มมีสีเข้ามาใช้เป้นครั้งแรก สีดังกล่าวเป็นสีน้ำ การจำลองภาพสีน้ำไปพิมพ์ต้องอาศัยเครื่องมือต่าง ๆ นอกเหนือจากฝีมือของศิลปินเพิ่มมากขึ้น หนังสือในยุคนี้มีเนื้อเรื่องหลายประเภท คือ นิทานชาวบ้าน จินตนิยาย เรื่องเกี่ยวกับสัตว์ เรื่องผจญภัย ศิลปินผู้เขียนภาพประกอบเรื่องต่าง ๆ เหล่านี้ เป็นศิลปินผู้เขียนภาพอิสระและศิลปินผู้เขียนภาพประจำสำนักพิมพ์เอกชน ยุคที่ 5 (พ.ศ. 2515 – 2522) ภาพประกอบหนังสือสำหรับเด็กก้าวหน้าเพิ่มขึ้นไปเป็นอันมาก เพราะการจัดให้มีการประกวดหนังสือสำหรับเด็กของหน่วยงานต่าง ๆ ภาพประกอบในยุคนี้ได้นำมาใช้กับเนื้อเรื่องทุกประเภท และมีหลายลักษณะ ใช้สีหลายสี ตลอดจนใช้เทคนิคในการพิมพ์ที่ทันสมัย ศิลปินผู้เขียนภาพประกอบในยุคนี้มีจำนวนมากกว่ายุคใดเป็นทั้งศิลปินอิสระ ศิลปินผู้เขียนภาพประจำสำนักสำนักพิมพ์เอกชน และศิลปินผู้เขียนภาพประจำสำนักพิมพ์ของรัฐ 3. การศึกษาชีวประวัติและผลงานของศิลปินร่วมสมัยผู้เขียนภาพประกอบหนังสือภาษาไทยสำหรับเด็ก จำนวน 40 คน ปรากฏว่า ศิลปินร่วมสมัยผู้เขียนภาพประกอบหนังสือภาษาไทยสำหรับเด็กจำนวนหนึ่งในสามหรือร้อยละ 35.00 เป็นศิลปินผู้เขียนภาพประจำสำนักพิมพ์เอกชน และมีอายุระหว่าง 31 – 40 ปี ร้อยละ 45.00 รวมทั้งมีความรู้ทางด้านศิลปะโดยผ่านการศึกษาจากวิทยาเขต เพาะช่าง ร้อยละ 47.50 ศิลปินเหล่านี้มีความถนัดในการเขียนภาพเฉพาะตัวแต่ละลักษณะต่าง ๆ กัน คือ ถนัดในการเขียนภาพการ์ตูน ร้อยละ 30.00 ถนัดในการเขียนภาพลายเส้น ร้อยละ 37.50 ถนัดในการเขียนภาพสีน้ำ ร้อยละ 32.50 ทั้งยังมีผลงานในการเขียนภาพตั้งแต่ 6 เล่มขึ้นไป ร้อยละ 50.00 ในจำนวนนี้ได้รับรางวัลจากการเขียนภาพประกอบหนังสือสำหรับเด็ก 1 เรื่อง ร้อยละ 30.00 ข้อเสนอแนะ ข้อเสนอแนะสำหรับการวิจัยครั้งต่อไปมีดังนี้ 1. ควรศึกษาถึงภาพประกอบลักษณะต่าง ๆ ที่นอกเหนือจากภาพเขียน 3 ลักษณะ คือ ภาพการ์ตูน ภาพลายเส้น และ ภาพสีน้ำ ซึ่งมีความเหมาะสมกับเนื้อเรื่องของหนังสือของหนังสือ 12 ประเภท เช่น ภาพพิมพ์ ภาพปะติด ภาพถ่าย 2. ควรวิเคราะห์และจำแนกเนื้อเรื่องของหนังสือภาษาไทยสำหรับเด็กที่มีภาพประกอบและได้รับการตีพิมพ์ขึ้นใหม่ ๆ ว่า มีเนื้อเรื่องประเภทใดบ้าง รวมทั้งลักษณะการเขียนภาพประกอบของศิลปิน ซึ่งมีความเหมาะสม สอดคล้องกับเนื้อเรื่องของหนังสือเหล่านั้น 3. ควรศึกษาถึงศิลปินผู้เขียนภาพประกอบที่เป็นประชากร ให้กว้างขวางมากขึ้นแล้วสุ่มมาเป็นกลุ่มตัวอย่างในการวิจัยตามอัตราส่วนของศิลปินแต่ละประเภท โดยพิจารณาถึงการใช้เครื่องมือสำหรับการวิจัย และสถิติแบบต่าง ๆ อย่างเหมาะสม

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivative Works 4.0 International License.

Recommended Citation

การพจน์, เรวัต, "ภาพประกอบหนังสือภาษาไทยสำหรับเด็ก" (1981). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 58405.
https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/58405