ภาพยนตร์ไทยกับการสร้างการรับรู้ปัญหาสังคม ทศวรรษ 2510 ถึงทศวรรษ 2530

Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)

Thai feature films and constructions of knowledge of social problems from the 1970s to the 1990s

Author

อภิสิทธิ์ ปานอิน, คณะอักษรศาสตร์

Year (A.D.)

2021

Document Type

Thesis

First Advisor

ตุลย์ อิศรางกูร ณ อยุธยา

Faculty/College

Faculty of Arts (คณะอักษรศาสตร์)

Department (if any)

Department of History (ภาควิชาประวัติศาสตร์ )

Degree Name

อักษรศาสตรมหาบัณฑิต

Degree Level

ปริญญาโท

Degree Discipline

ประวัติศาสตร์

DOI

10.58837/CHULA.THE.2021.739

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ศึกษาการสร้างการรับรู้เกี่ยวกับปัญหาสังคมของภาพยนตร์ไทยในทศวรรษ 2510 – 2530 ผ่านภาพยนตร์แนวปัญหาสังคมจำนวน 12 เรื่อง ร่วมกับเอกสารประเภทอื่น ๆ อาทิ ข่าวหนังสือพิมพ์ วรรณกรรม โปสเตอร์ภาพยนตร์ บทสัมภาษณ์ผู้กำกับภาพยนตร์ และคอลัมน์วิจารณ์ภาพยนตร์ร่วมสมัย วิทยานิพนธ์ฉบับนี้วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างการถกเถียงปัญหาสังคมในพื้นที่สาธารณะกับการสร้างการรับรู้เกี่ยวกับปัญหาสังคมนั้น ๆ ของภาพยนตร์ไทย ปัญหาสังคมไทยที่ปรากฏเป็นประเด็นอภิปรายในภาพยนตร์แนวปัญหาสังคมล้วนเกี่ยวข้องและสัมพันธ์กับปัญหาสังคมที่เกิดขึ้นในประเทศไทยในช่วงเวลาดังกล่าว โดยมีปัญหาหลัก ๆ ที่ได้รับการอภิปรายอยู่บ่อยครั้ง ได้แก่ ปัญหาชนชั้นแรงงาน ปัญหาโสเภณีไทย ปัญหาครอบครัวชนชั้นกลาง และปัญหาชนบทไทย คำถามการวิจัยของวิทยานิพนธ์ฉบับนี้คือ ปัจจัยทางเศรษฐกิจและสังคมใดบ้างที่ส่งผลต่อการผลิตภาพยนตร์แนวปัญหาสังคมของในทศวรรษ 2510 ถึงทศวรรษ 2530 ภาพยนตร์แนวปัญหาสังคมแสดงให้เห็นกระบวนการให้ความหมายและการสร้างการรับรู้เกี่ยวกับปัญหาสังคมดังกล่าวอย่างไร ภาพยนตร์แนวปัญหาสังคมเหล่านี้มีบทบาทอย่างไรในการอภิปรายและถกเถียงกับวาทกรรมอื่น ๆ ที่แวดล้อมปัญหาสังคมดังกล่าว วิทยานิพนธ์ฉบับนี้เสนอว่าภาพยนตร์แนวปัญหาสังคมในทศวรรษ 2510 ถึงทศวรรษ 2530 สร้างขึ้นโดยผู้กำกับรุ่นใหม่ ที่ได้รับการศึกษาด้านภาพยนตร์โดยตรงและสนใจปัญหาสังคมร่วมสมัย เช่น หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ยุคล และยุทธนา มุกดาสนิท ภาพยนตร์เหล่านี้มีบทบาทมิใช่เพียงการสะท้อนปัญหาสังคมดังที่มักเสนอกันในงานวิจัยด้านนิเทศศาสตร์และวรรณคดีเปรียบเทียบ แต่เป็นวาทกรรมที่แสดงให้เห็นการสร้างการรับรู้เกี่ยวกับที่มา ลักษณะและผลกระทบของปัญหาสังคมในช่วงเวลาดังกล่าว ภาพยนตร์แนวปัญหาสังคมในช่วงเวลาดังกล่าวมุ่งสร้างการรับรู้ปัญหาสังคมผ่านวาทกรรมเรื่องความยุติธรรมและความเป็นธรรมในสังคม ซึ่งเป็นแนวคิดที่สอดคล้องกับกระแสภูมิปัญญาของปัญญาชนหัวก้าวหน้า แต่แตกต่างไปจากการรับรู้ปัญหาสังคมของภาครัฐ ในขณะที่ภาพยนตร์แนวปัญหาสังคมในช่วงกลางทศวรรษ 2520 ถึงทศวรรษ 2530 มุ่งสร้างการรับรู้และการอธิบายปัญหาสังคมในลักษณะที่สอดคล้องกับความคิดของภาครัฐ และปัญญาชนกลุ่ม “วัฒนธรรมชุมชน” มากกว่า ทั้งนี้เนื่องมาจากการเสื่อมความนิยมของกระแสแนวคิดสังคมนิยมซ้ายใหม่ในหมู่ปัญญาชนในช่วงเวลาดังกล่าว

Other Abstract (Other language abstract of ETD)

This thesis examines the constructions of knowledge about social problems as represented in Thai feature films from the 1970s to the 1990s. It analyses twelve feature films together with the wide range of primary sources including newspapers, novels, film posters, interviews and contemporary film criticism. At the centre of the thesis stands the relationships between public debates on social questions and their constructions of knowledge in Thai feature films. The social problems that came to be the content of Thai social problem films were inextricably linked with social issues of the time. Four widely debated social questions were the working class’ sufferings, female sex workers and their destiny, the middle-class family and teenagers’ drug culture, and the change in Thai rural landscape. This thesis asks: What economic and social factors did play a key role in producing Thai social problem films in the 1970s and the 1990s? How did Thai film directors use their films to help construct knowledge of social problems in that period? To which extent did Thai social problem films discursively engage themselves with other discourses surrounding those social questions? This thesis argues that Thai social problem films in the 1970s and the 1990s were produced by new generations of Thai film directors who were professionally trained in film studies and critically interested in social questions of the time, most notably, M.C. Chatrichalerm Yukol and Yuthana Mookdasanit. Unlike other precedent research in the field of communication arts and comparative literature, Thai social problem films did not reflect or simply mirror social sufferings of the affected people. Rather, they discursively and pictorially constructed knowledge of social questions embracing their backgrounds, key characteristics and impact. The knowledge of social problems constructed in the films studied in this thesis was based on the discourse of social justice and social equality which formed parts of the radical intellectual movement in the 1970s. However, as the decades wore on, the film directors began to view social issues in the similar vein as that of the government and the “localist” intellectuals, for the New Left socialism witnessed its decline in popularity in the 1990s and ceased to be the source of intellectual inspiration for Thai film directors.

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivative Works 4.0 International License.

Recommended Citation

ปานอิน, อภิสิทธิ์, "ภาพยนตร์ไทยกับการสร้างการรับรู้ปัญหาสังคม ทศวรรษ 2510 ถึงทศวรรษ 2530" (2021). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 5281.
https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/5281