Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD)
ภาษาถิ่นย่อยของคำเมือง : การศึกษาศัพท์
Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)
Regional varieties of Kham Muang : lexical Study
Year (A.D.)
1983
Document Type
Thesis
First Advisor
กัลยา ติงศภัทิย์
Faculty/College
Graduate School (บัณฑิตวิทยาลัย)
Degree Name
อักษรศาสตรมหาบัณฑิต
Degree Level
ปริญญาโท
Degree Discipline
ภาษาศาสตร์
DOI
10.58837/CHULA.THE.1983.608
Abstract
วิทยานิพนธ์นี้มีจุดประสงค์ ที่จะศึกษาภาษาถิ่นย่อยของคำเมืองโดยใช้ศัพท์เป็นเกณฑ์บริเวณที่ทำการศึกษาได้แก่ 8 จังหวัดภาคเหนือของประเทศไทย คือ จังหวัดแม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ ลาพูน เชียงราย ลำปาง พะเยา แพร่ และน่าน ในการศึกษาเบื้องต้นผู้วิจัยศึกษาศัพท์ที่ใช้โดยผู้บอกภาษา 14 คนจาก 7 จังหวัด และคัดเลือกหน่วยอรรถที่แทนด้วยศัพท์มากกว่า 1 ศัพท์เพื่อนำไปใช้ในแบบสอบถาม ผู้วิจัยได้คัดเลือกหมู่บ้านที่จะศึกษาโดยแบ่งบริเวณที่ศึกษาทั้งหมดออกเป็นพื้นที่ย่อยซึ่งมีขนาดเท่ากันโดยยึดแผนที่ที่ปรากฏบนกริดของแผนที่ทหารมาตราส่วน 1 : 250,000 เป็นหลัก แล้วคัดเลือกหมู่บ้านที่มีโรงเรียนประชาบาลตั้งอยู่ 1 หมู่บ้าน เป็นตัวแทนของพื้นที่ย่อยแต่ละพื้นที่ โดยวิธีการสุ่มกระจายแบบง่าย การเก็บข้อมูลใช้วิธีการส่งแบบสอบถามทางไปรษณีย์ไปยังอาจารย์ใหญ่ของโรงเรียนประชาบาลประจำหมู่บ้านนั้นๆ จำนวนพื้นที่ย่อยที่ส่งแบบสอบถามไปมีทั้งหมด 125 พื้นที่ แบบสอบถามได้รับคืนประมาณ 90% ผู้วิจัยวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้มาของแต่ละหน่วยอรรถว่าประกอบด้วยศัพท์จำนวนถี่ศัพท์จากนั้นแสดงการกระจายของศัพท์ลงในแผนที่หน่วยอรรถละ 1 แผ่น และลากเส้นแบ่งเขตภาษาเพื่อแบ่งเขตศัพท์ ปรากฏว่าจากแผนที่ 63 แผ่นมีแผนที่ที่ไม่มีเส้นแบ่งเขตภาษาจำนวน 4 แผ่น แผนที่ที่มีเส้นแบ่งเขตภาษาที่ไม่สำคัญจำนวน 7 แผ่น และแผนที่ที่มีเส้นแบ่งเขตภาษาที่สำคัญจำนวน 52 แผ่น ในบรรดาแผนที่ที่มีเส้นแบ่งเขตภาษาที่สำคัญมีแผนที่ของ 44 หน่วยอรรถที่มี เส้นแบ่งเขตภาษาเกาะกลุ่มกันเป็นเส้นยาวลากจากเหนือลงมาใต้ แบ่งบริเวณที่ทำการศึกษาเป็น 2 เขตศัพท์ทำให้สรุปได้ว่าภาษาถิ่นย่อยของคำเมืองที่สำคัญ 2 ภาษาถิ่นย่อยคือ คำเมืองตะวันตก และคำเมืองตะวันออก นอกจากนี้ผู้วิจัยได้ใช้แผนที่ที่แสดงการแบ่งภาษาถิ่นย่อยเป็น 2 ภาษาอย่างชัดเจน จำนวน 30 แผ่นมาหาสัดส่วนของศัพท์คำเมืองตะวันตก ซึ่งได้แก่ ศัพท์ที่ใช้ในทาง ตะวันตกของเส้นแบ่งเขตภาษา ต่อศัพท์คำเมืองตะวันออก ซึ่งได้แก่ ศัพท์ที่ใช้ในทางตะวันออกของเส้นแบ่งเขตภาษาของทุกหมู่บ้าน เพี่อหาแนวแบ่งเขตของภาษาถิ่นย่อยทั้งสอง ผลที่ได้รับคือคำเมืองตะวันตกใช้พูดในจังหวัดแม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ ลำพูน และเชียงราย คำเมืองตะวันออกใช้พูดในจังหวัดลำปาง พะเยา แพร่ และน่าน โดยมีแนวแบ่งเขตภาษาถิ่นย่อยอยู่ใกล้เคียงกับเส้นแบ่งอาณาเขตของจังหวัดลำปาง กับจังหวัดเชียงใหม่และจั งหวัดเชียงรายกับจังหวัดพะเยา และจากการดูประวัติของท้องถิ่นและสภาพภูมิศาสตร์ทำให้กล่าวได้ว่าทั้งสองเรื่องนี้มีบทบาทสำคัญทำให้มีอิทธิพลต่อการแบ่งภาษาถิ่นย่อยดังกล่าว
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivative Works 4.0 International License.
Recommended Citation
พันธชาติ, วันทนีย์, "ภาษาถิ่นย่อยของคำเมือง : การศึกษาศัพท์" (1983). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 50893.
https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/50893