Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD)
ตัวละครหญิงในวรรณคดีไทยสมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น (พ.ศ. 1893-2394)
Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)
Female characters in Thai literature of the Ayutthaya and early Ratanakosin period (1350-1851)
Year (A.D.)
1991
Document Type
Thesis
First Advisor
สุวรรณา เกรียงไกรเพ็ชร์
Faculty/College
Graduate School (บัณฑิตวิทยาลัย)
Degree Name
อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต
Degree Level
ปริญญาเอก
Degree Discipline
ภาษาไทย
DOI
10.58837/CHULA.THE.1991.810
Abstract
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาลักษณะ บทบาท และกลวิธีการสร้างตัวละครหญิงในวรรณคดีไทยสมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยเลือกศึกษาวรรณคดี 3 ประเภท คือ วรรณคดีคำสอน วรรณคดีนิราศ และวรรณคดีนิทานและการแสดง ผู้วิจัยพบว่าตัวละครหญิงในวรรณคดีคำสอนมีลักษณะเป็นแบบอุดมคติในด้านความประพฤติและการปฏิบัติตนของผู้เป็นภรรยา คุณสมบัติที่กล่าวไว้ตรงกันในคำสอนหลายฉบับ คือ ความซื่อสัตย์รักเดียวใจเดียวการปรนนิบัติดูแลสามี และความรู้ความสามารถในกิจการบ้านเรือน แนวคิดของภรรยาในอุดมคติเช่นนี้มีอิทธิพลต่อการสร้างตัวละครหญิงในนิราศ นิทาน และวรรณคดีการแสดงด้วย ตัวละครหญิงในนิราศไม่มีพฤติกรรม แต่เป็นตัวละครที่มีบทบาทสำคัญต่อแก่นเรื่องของวรรณคดีประเภทนี้ซึ่งเป็นการพิลาปคร่ำครวญถึงหญิงคนรัก ในความคิดคำนึงของกวี นางในนิราศเป็นหญิงที่เพียบพร้อมด้วยรูปสมบัติและคุณสมบัติ การจากนางทำให้กวีทุกข์ทรมานแสนสาหัส นางในนิราศจึงเป็นส่วนสำคัญต่อการสร้างอารมณ์สะเทือนใจอันเป็นลักษณะเฉพาะของนิราศขึ้นตัวละครหญิงในวรรณคดีทานและการแสดงมีบทบาทสำคัญต่อการสร้างโครงเรื่องและแก่นเรื่อง เช่นเดียวกันตัวละครชาย ในบางเรื่องตัวละครหญิงไม่ใช่เป็นเพียง “นางเอก" แต่เป็นตัวละครเอก การสร้างตัวละครในวรรณคดีประเภทนี้มีพื้นฐานมาจากตัวละครหญิงแบบอุดมคติในวรรณคดีคำสอน ดังนั้น ตัวละครหญิงในวรรณคดีประเภทนี้จึงมี 2 แบบ คือ ตัวละครหญิงที่มีลักษณะเด่นตามแบบอุดมคติ และ ตัวละครหญิงที่มีลักษณะเด่นไม่เป็นไปตามแบบอุดมคติ ตัวละครหญิงส่วนใหญ่สืบทอดขนบการสร้างตัวละครหญิงตามแบบอุดมคติ แต่เนื่องจากตัวละครหญิงในวรรคดีประเภทนี้เป็นภาพสะท้อนของมนุษย์ที่มีเลือดเนื้อ มีอารมณ์ พฤติกรรมบางตอนของตัวละครหญิงจึงอาจขัดแย้งกับอึดมคติ ซึ่งทำให้ตัวละครมีลักษณะสมจริงมีชีวิตชีวา ตัวละครหญิงในวรรณคดีประเภทนี้จึงสร้างความประทับใจแก่ผู้เสพวรรณคดีด้วยบทบาท พฤติกรรมและลักษณะนิสัยทีแสดงความซับซ้อนของจิตใจและธรรมชาติมนุษย์ พันธกิจอย่างหนึ่งของวรรณคดีไทยคือการสร้างความสุนทรีย์แห่งอารมณ์แก่ผู้เสพ ผู้เสพได้รับความสำเริงอารมณ์จากภาษาที่มีพลังเข้มข้นเร้าความรู้สึก มีเสียงเสนาะและความหมายลึกซึ้ง ลีลาการพรรณนาบางส่วนเป็นที่นิยมกันมากจึงมีการสืบทอดต่อมา จนกลางเป็นขนบทางวรรณศิลป์ที่แสดงความเป็นปราชญ์ทางภาษาของผู้สร้าง เนื้อความตอนที่สร้างสุนทรียรสแก่ผู้เสพมักจะมีตัวละครหญิงเป็นแกนสำคัญ ตัวละครหญิงจึงมีความสำคัญยิ่งในการสร้างสุนทรียรสในวรรณคดีไทย นอกจากนี้ด้วยเหตุที่ประเพณีของวรรณคดีไทยแต่เดิมผูกติดอยู่กับขนบทางนาฎศิลป์ ความหลากรสจึงเป็นลักษณะเด่นของวรรณคดีไทย แม้วรรณคดีไทยทั่วไปจะมีโครงเรื่องคล้าย ๆ กัน แต่ความหลากรส หลายอารมณ์ที่นำเสนอด้วยด้วยลีลาภาษาที่เลือกสรรคแล้วของกวีทำให้วรรณคดีไทยสร้างความสำเริงแก่ผู้เสพ จนอาจกล่าวได้ว่า ตัวละครหญิงมีส่วนในการสร้างความหลากรสอันเป็นรสนิยมทางวรรณศิลป์ของไทยด้วย
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivative Works 4.0 International License.
Recommended Citation
สัจจพันธุ์, รื่นฤทัย, "ตัวละครหญิงในวรรณคดีไทยสมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น (พ.ศ. 1893-2394)" (1991). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 39361.
https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/39361