Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD)
ญาณวิทยาในพุทธปรัชญาเถรวาทเป็นประสบการณ์นิยมหรือไม่?
Other Title (Parallel Title in Other Language of ETD)
Is theravada buddhist episremology an empircist theory?
Year (A.D.)
1992
Document Type
Thesis
First Advisor
สุนทร ณ รังษี
Second Advisor
มารค ตามไท
Faculty/College
Graduate School (บัณฑิตวิทยาลัย)
Degree Name
อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต
Degree Level
ปริญญาเอก
Degree Discipline
ปรัชญา
DOI
10.58837/CHULA.THE.1992.764
Abstract
เนื่องจากทรรศนะของผู้ศึกษาเกี่ยวกับทฤษฎีความรู้ของพุทธปรัชญานั้นมีแตกต่างกันไปและหลายท่านมองว่ามีลักษณะเป็นประสบการณ์นิยมงานวิจัยนี้จึงพยายามที่จะศึกษาเพื่อที่จะตอบปัญหาว่าญาณวิทยาในพุทธปรัชญาเถรวาทเป็นประสบการณ์นิยมหรือไม่ ผลจากงานวิจัยนี้แสดงให้เห็นว่าแม้การใช้คำ “ประสาทสัมผัส" “ประสบการณ์" และ “การรับรู้" ในพุทธปรัชญาจะแตกต่างจากที่ใช้กันในปรัชญาตะวันตกส่วนใหญ่แต่แนวความคิดเกี่ยวกับทฤษฎีความรู้ของประสบการณ์นิยมตะวันตกและพุทธปรัชญานั้นมีลักษณะที่เหมือนกันในหลายประการกล่าวได้ว่าความคิดเกี่ยวกับการรับรู้ การพิสูจน์ว่าจริงแลการคิดหาเหตุผล (โยนิโสมนสิการ) ซึ่งมีความสำคัญอย่างมากต่อทรรศนะเรื่องความรู้ของพุทธปรัชญานั้นล้วนแต่มีพื้นฐานอยู่บนประสบการณ์ทฤษฎีความรู้ตามนัยนี้มีลักษณะเป็นประสบการณ์นิยมเพราะถือว่าประสบการณ์เป็นที่มาที่สำคัญของความรู้ลักษณะทั้งหมดเหล่านี้ล้วนทำให้มองได้ว่าพุทธปรัชญาเป็นประสบการณ์นิยม อย่างไรก็ตามในการพิจารณาประเด็นปัญหาที่ว่า “ญาณวิทยาในพุทธปรัชญาเถรวาทเป็นประสบการณ์นิยมหรือไม่?" นั้น เราจะมองข้ามความจริงที่ว่าคำ “ประสบการณ์" และ “ประสบการณ์นิยม" นั้นมีใช้กันหลายความหมาย หลายระดับไม่ได้ด้วยเหตุที่คำตอบของปัญหานี้ขึ้นอยู่กับบริบทที่เกี่ยวข้องเราจึงไม่มีคำตอบที่สำเร็จรูปตายตัวสำหรับปัญหานี้และด้วยเหตุดังกล่าวการจะตอบปัญหานี้ให้ถูกต้องสมบูรณ์จึงต้องใช้วิธีการวิเคราะห์แล้วแยกประเด็นให้ชัดเจนก่อนแล้วจึงตอบแบบวิภัชชวาท ไม่ใช่การตอบแบบแง่เดียวและตายตัวลงไปแบบเอกังสวาท คำตอบสำหรับประเด็นปัญหานี้อาจสรุปได้ว่าในกรณีที่เราใช้คำ “ประสบการณ์นิยม" ตามความหมายอย่างอ่อนอันหมายถึงหลักการที่ถือว่า ประสบการณ์เป็นที่มาสำคัญที่สุดของความรู้ทฤษฎีความรู้ของพุทธปรัชญาเถรวาทจะเป็นประสบการณ์นิยมแต่ในกรณีที่คำ “ประสบการณ์นิยม" นั้นใช้ในความหมายที่เคร่งครัดคือหมายถึงหลักการที่ถือว่าประสบการณ์เท่านั้นที่เป็นที่มาของความรู้ญาณวิทยาของพุทธปรัชญาเถรวาทก็ไม่อาจจัดได้ว่าเป็นประสบการณ์นิยม
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-No Derivative Works 4.0 International License.
Recommended Citation
ปาละรัตน์, ลักษณ์วัต, "ญาณวิทยาในพุทธปรัชญาเถรวาทเป็นประสบการณ์นิยมหรือไม่?" (1992). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). 36198.
https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/36198